Kaso Abril 14, 1578, si Kapitan Pedro Chavez ag si Padre Tomas Francisco, usad na pransiskano, ag ibang manga myembro nyana usad na gropo nin paralayag nadiskobre ag pinamonoan ana Buhi. Ana manga nangangistaran didi kaso panaon na adto niabot sa 5, 645 na manga pagano na nagkayat sa ibaibang istaran. Kaso 1605 naisip you grabing pagtrabao nyo Pransiskanong si Padre Antonio Mendez, naresibi nira yo katolikong pagbunyag sa kabulbugan ag manga kakawoyan kin sa’ri sira nangingistaran.
Kaso Enero 4, 1642, sa oras na ala ona nin apon, nga’min na bistadong bolkan sa reiiyon nin Bicol, sabay-sabay na pominotok. Yo gilid nyo ataas na bokid, yo borol nyo Bicol nagpotok ag sinondan nin manga linog na nagresolta nyo paglobog nyo sa toong parti nyadi ag usad na magayon na lawud ana naboo.
Nasasabi na yo sadya na lawud nin Boyuk-buyokan sominalak yo tobig sa ba’gong lawud dail ta nauda ana saday na lawud na adi. Ana manga natuda sana amo yo dowang sityo nya Buyok—buyokan ag Sapa. Agko nagkapirang residente yo nakaligtas ana nagkayat sa norteng isla. Kaya, ba’gong banwaan yo naboo.
Kaso Pebrero 1, 1814, nagpotok yo Bolkan nin Mayon. Yo manga namomoway nin matanos sa Cagsawa, sa paanan nyo bolkan na nata’guban sa irarum nin manga lava ag abo. Adto sanang sa taas na parti nya atobangan nyo simbaan ana nakikita ag yo kampanaryo na sana among natudang nakikita. Makikita pa ana manga adi anggan ngowan. Kadakulan na manga tao yo nagdulag para sa kaligtasan nyo sa sakandang boway.
Agko nasasabing istorya na agko dowang mag-ipatngod na lalaki na nakaligtas adto sa pamilyang ginuraan nyo mararang agas sa usad na boarabod sa Lignion arani sa Old Albay ag banwaan nin Cagsawa ana nag-agi papontang Riquit, ana kakawoyan na arani sa malinig na pispan na piba’nong Maydanao Polangui. Naabotan sira didi nyo ibang manga niaanap man nin maiistaran. Dail ta bistado nira yo logar, yo dowang mag-ipatngod na lalaki among nagin pamayo nyo gropo. Naabot nira you Macaangay nya Buhi ag nag-oroo’naan pa kaso maabot anggan sa maabot nira yo Buraburan. Dail namatian nirang uda pa sira sigoridad ta namamati pa nira yo takot sa Mayon, nagpadagos sira nyo sa sakandang pag-agi anggan sa Makita nira yo lawud. Sa manga gilid nyo lawud, pinili nirang mangistaran dail ta sabi nira usad adding “Maraay na raga” ag sa panaon nagin “Marayag” na ngowan amo nang pangaran nya logar ag sityo nya barangay nya San Buena.
Paktapos nin pirang taon, nareyalisar nyo manga nangingistaran sa Marayag na nisaday na yo logar para sa sakanda. Kaya nagloyo sira sa usad na sowung. Didi sa gilid nyo sowung, naggibo sira nin maiistaran sa makawuy na bokid. Kaya, nagboo sira nin gropo na mamamayo sa pagboo nya Buhi. Dail ta kada ongaun nyo mga nao’nang tao sa logar na adto yo manga migrante kin siisay sira, ana pisimbag nira “NAKABUHI” alin sa Mayon, ana ibig sabiyun, “nakadulag” sira alin sa gasa nyo Mayo. Dail nyadto, yo sasabiyun na BUHI na pwedeng nag-alin sa Albay nya Bisaya na ana ibig sabiyun “nagdulag”.
Bagadi kin paono nakoko nya Buhi ana nga’ran nyadi.
